Uit nieuw onderzoek blijkt dat in Syrië door de droogte water als wapen wordt ingezet. Terwijl wereldleiders in Glasgow bijeenkomen voor de klimaatconferentie COP26 om te praten over de klimaatcrisis, worden burgers in conflictgebieden dubbel zo hard geraakt. Naast de humanitaire gevolgen eist klimaatverandering een grotere tol door toenemende droogte en watertekorten.
Het noordoosten van Syrië wordt gecontroleerd door de Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF), gesteund door de Verenigde Staten. Maar sinds oktober 2019 is een gedeelte ingenomen daarvan ingenomen door de Turkije gesteunde Syrische Nationale Leger (SNA). Sinds mei dit jaar kampen boerengemeenschappen ten zuiden van de frontlinie in SDF-gebied met nog ernstiger watertekorten, toen de SNA drie dammen bouwde in de Khabur rivier en daarmee een belangrijke aanvoer van water voor landbouw, opzettelijk afsneed. Dit blijkt uit nieuw onderzoek door vredesorganisatie PAX.
Satellietbeelden onthullen damconstructies
De zomer van 2021 was een van de heetste ooit gemeten zomers in het noordoosten van Syrië. De impact van de extreme hitte werd versterkt door de zeer beperkte regenval. Landbouwgemeenschappen hadden beschikking over veel minder water dan normaal. Volgens humanitaire organisaties worden momenteel meer dan 12 miljoen Syriërs geconfronteerd met de ernstige gevolgen van het gebrek aan regen en het slinken van de Eufraat rivier. Nieuw onderzoek door PAX, uitgevoerd door middel van interviews ter plaatse in september 2021 en met behulp van hoge-resolutie satellietbeelden, toont de problematiek en de gevolgen van de dammen voor de Syrische boeren en gemeenschappen die van de Khabur afhankelijk zijn.
Het afdammen van de Khabur-rivier
Door het uitblijven van de langverwachte regen en dalend grondwaterpeil, hadden alle landbouwgebieden langs de Khabur te maken met ernstige watertekorten. Dit was waarschijnlijk de belangrijkste reden voor de SNA om de rivieren in de door hen gecontroleerde gebieden te blokkeren, en zo water vast te houden voor irrigatie. De bouw van de eerste dam vond eind mei 2021 plaats in een klein dorp genaamd Tall Al Assafir. Dit dorpje ligt op de frontlinie van het door de SNA gecontroleerde gebied. Al snel volgden nog twee dammen ten noorden van het dorpje, waardoor meer dan 84 gemeenschappen stroomafwaarts van de rivier richting Hasakah geen gebruik meer konden maken van het rivierwater. Tijdens een gesprek met een boer in een Assyrisch dorpje gecontroleerd door de SDF, vertelt de 70-jarige Abu Gabriel hoe beschietingen en doelbewust platbranden van de oogst de landbouw de afgelopen jaren bemoeilijkten. Door de droogte en blokkade van de Khabur is de situatie in zijn ogen alleen maar verergerd: “Er is geen jaar dat we niet bang zijn vanwege de branden en de oorlog. Ons land zal binnenkort een woestijn zijn”. Volgens juridische experts is het ontnemen van burgers de toegang tot water, als primaire levensbehoefte, zowel een schending van het internationaal humanitair recht als schending van internationale mensenrechten. Het zet met name vraagtekens bij de rol van Turkije, die dit deel van Syrië sinds de inval in oktober 2019 controleert. Het land is hierdoor ook verantwoordelijk voor wat er gebeurt in dit gebied.
Grote uitdagingen
Eerder dit jaar publiceerde PAX een uitgebreid rapport over de impact van het conflict op natuurlijke hulpbronnen, de leefomgeving en het levensonderhoud van mensen in dit deel van Syrië. Door olievervuiling, problemen met grootschalige afvaldumping en een verslechterende waterinfrastructuur, staan steden en landbouwgemeenschappen voor grote uitdagingen om deze regio sociaal, economisch en ecologisch weer levensvatbaar te maken.
Politieke oplossing is nodig
De humanitaire en ecologische gevolgen van de al tien jaar durende oorlog laat diepe wonden achter op gemeenschappen en hun leefomgeving in dit gedeelte van Syrië, die nu worden verergerd door de klimaatcrisis. Daarom is een politieke oplossing tussen alle betrokken actoren nodig om stabiliteit en vrede te creëren. Dit moet leiden tot investeringen in herstel- en wederopbouwinspanningen van vitale infrastructuur, watermanagement en landbouw, waarmee sociaaleconomische kansen worden gecreëerd en de regio klimaatbestendig maakt. Als dit niet gebeurt, dan verandert Syrië in hoog tempo tot een hotspot van klimaatopwarming, met alle gevolgen van dien voor mens, milieu en regionale veiligheid.
Lees hier het volledige onderzoeksartikel met alle satellietanalyses en achtergrondgegevens: Killing the Khabur: How Turkish-backed armed groups blocked northeast Syria’s water lifeline