Nieuwe gelekte stukken van de formatietafel geven een eerste indruk van de plannen van het nieuwe kabinet op het gebied van migratie en integratie. VluchtelingenWerk Nederland is het grotendeels eens met de beschreven ambities op het gebied van asielbeleid, maar vreest een doorstart van de huidige restrictieve en inefficiënte koers als concrete afspraken over de invulling uitblijven. Het plan om vluchtelingen na hun asielprocedure op te vangen in zogenoemde ‘integratielocaties’ noemt VluchtelingenWerk ‘funest voor hun integratie’.
Europese samenwerking
VluchtelingenWerk onderschrijft het belang van een eerlijke verdeling van asielverzoeken over Europa met snelle asielprocedures. Het gebrek hieraan resulteerde de afgelopen jaren in overvolle inhumane vluchtelingenkampen zoals die op de Griekse eilanden en een ‘race to the bottom’ van lidstaten die proberen zo onaantrekkelijk mogelijk te zijn voor vluchtelingen. Dit streven naar een gezamenlijk solidair asielbeleid is niet nieuw, maar was ook al onderdeel van het vorige regeerakkoord. De manier waarop hier invulling aan werd gegeven was de afgelopen jaren uiterst rigide. Nederland wilde alleen meedoen met een eerlijke verdeelsleutel als álle lidstaten dat zouden doen. De realiteit is dat een aantal lidstaten, zoals Polen en Hongarije, hier op geen enkele wijze aan mee willen werken. Als het nieuwe kabinet hier écht werk van wil maken, dan moet het de samenwerking opzoeken met ander welwillende lidstaten die bereid zijn om hier nu al mee te beginnen.
Snelle asielprocedure en genoeg opvangcapaciteit
Om nieuwe opvangcrises te voorkomen en asielzoekers snel duidelijkheid te geven over hun toekomst is structureel meer capaciteit nodig bij de IND en het COA. Het gelekte stuk is duidelijk over de noodzaak van meer mensen, middelen en het behoud van deskundigheid bij deze diensten. VluchtelingenWerk is blij dat dit wordt erkend en hoopt dat het nieuwe kabinet zo eindelijk breekt met een lange traditie van bezuinigingen en daaropvolgende crises die voorkomen hadden kunnen worden. Er zijn structureel meer kleinschalige regionale opvanglocaties nodig. En een belangrijke voorwaarde voor een functionerend asielsysteem is ook dat het nieuwe kabinet inzet op het zo goed mogelijk uitvoeren van het bestaande beleid, en geen grote ingrijpende beleidswijzigingen doorvoert. De Nederlandse asielprocedure is op papier al de snelste van de hele EU, met voldoende capaciteit kan dit ook in de praktijk worden gebracht. Door te investeren in een goede uitvoering van het bestaande beleid ontstaat ook meer ruimte voor het hanteren van de menselijke maat die nu vaak ontbreekt.
Tegenstrijdige plannen voor integratie
VluchtelingenWerk maakt zich grote zorgen over de tegenstrijdige ambities op het gebied van integratie. Iedereen is gebaat bij een snelle integratie en arbeidsparticipatie voor wie in Nederland een nieuwe toekomst mag opbouwen. De belangrijkste voorwaarde hiervoor is dat vluchtelingen zo snel mogelijk het azc kunnen verlaten en midden in de samenleving komen te staan. Het plan om hen in plaats daarvan te huisvesten in ‘integratielocaties’ is daarom funest voor de integratie. Het leren kennen van de Nederlandse taal en cultuur, en het opbouwen van een nieuw netwerk gaat niet vanuit het zoveelste azc. We doen een dringend beroep op formerende partijen om te luisteren naar deskundigen op dit gebied en dit plan niet door te zetten.
Meer hervestiging én terugkeer
VluchtelingenWerk is blij met het voornemen om het jaarlijkse quotum voor de hervesting van kwetsbare vluchtelingen te verhogen. Nog altijd is er wereldwijd een schrijnend tekort aan hervestigingsplekken waar de UNHCR om vraagt. Het huidige Nederlandse quotum staat niet in verhouding tot het benodigde aantal plekken. Eerder pleitten we voor een verhoging van dit jaarlijkse quotum naar 5.000. Tegelijk spreken de formerende partijen over een sneller en effectiever terugkeerbeleid voor asielzoekers die geen bescherming nodig hebben. Er zijn dringend betere afspraken nodig met veelvoorkomende herkomstlanden over het terugnemen van onderdanen die geen bescherming in Nederland nodig hebben.
In de praktijk heeft het vorige kabinet vooral werk gemaakt van de restrictieve afspraken uit het vorige regeerakkoord. Van veel plannen die we nu opnieuw teruglezen, zoals meer Europese samenwerking en een efficiënter asielsysteem in Nederland, is in de praktijk weinig terechtgekomen. VluchtelingenWerk doet daarom een dringend beroep op de formerende partijen om écht te breken met de koers van de afgelopen jaren en in te zetten op een humaan en haalbaar asiel- en integratiebeleid.