De Samenwerkende Gezondheidsfondsen (SGF) stellen in samenwerking met overheid en onderzoeksfinancier ZonMw bijna twee miljoen euro beschikbaar voor de ontwikkeling van methoden om zonder proefdieren dementieonderzoek uit te voeren. In totaal wordt de komende jaren ruim negen miljoen euro besteed aan de ontwikkeling van zogenaamde ‘humane meetmodellen’. Dit zijn nieuwe onderzoeksmethoden die menselijk materiaal of menselijke gegevens gebruiken voor onderzoek. Deze onderzoeksmethoden kunnen gebruikt worden voor dementieonderzoek, maar er worden ook methoden ontwikkeld voor onderzoek naar andere hersenziekten, kanker, reuma, hart-, huid- en oogziekten. Alzheimer Nederland is één van de negentien leden van de SGF.
Overheid, gezondheidsfondsen en onderzoekers zijn altijd op zoek naar onderzoeksmethoden die het beste resultaat geven. In het verleden was er voor veel onderzoek geen andere mogelijkheid dan het gebruik van proefdieren. Door onderzoek naar alternatieven zijn steeds meer belangrijke onderzoeksvragen te beantwoorden met andere onderzoeksvormen, die bovendien betrouwbaardere antwoorden geven dan proefdieronderzoek. Een gezondheidsfonds alleen heeft vaak niet de middelen om onderzoek naar nieuwe onderzoeksmethoden mogelijk te maken. Daarom hebben de samenwerkende gezondheidsfondsen, de overheid en onderzoeksfinancier ZonMw de krachten gebundeld. De komende twee jaar wordt zo meer dan negen miljoen euro geïnvesteerd in ‘humane meetmodellen’.
Betere resultaten
Onderzoekers hopen dat de onderzoekmodellen die gebaseerd zijn op menselijk materiaal zoals cellen en weefsels of computermodellen gebaseerd op gegevens van mensen, de situatie in de mens beter benaderen dan proefdiermodellen. Hoe meer een onderzoeksmodel vergelijkbaar is met de situatie in de mens, hoe sneller de onderzoeksresultaten toegepast kunnen worden in de praktijk. In deze subsidieronde zijn twee onderzoeken naar dementie toegekend.
- Bloed-hersenbarrière en minihersentjes
Tot op heden is het lastig om patiënten die lijden aan ernstige hersenaandoeningen effectief te behandelen. De bloed-hersenbarrière voorkomt dat allerlei ongewenste stoffen de hersenen in kunnen komen, maar houdt helaas ook geneesmiddelen tegen. Daarnaast wordt de ontwikkeling van geneesmiddelen voor hersenziektes belemmerd doordat de huidige diermodellen maar beperkt de ziekte, zoals we die kennen in patiënten, nabootsen. Er is daarom een enorme vraag naar een menselijk cel-model waarin niet alleen de opname van stoffen door de bloed-hersenbarrière, maar ook tegelijkertijd de effecten hiervan op hersencellen kunnen worden getest. In CONNECT gaan we een functionele bloed-hersenbarrière aan mini-hersenen koppelen, om zo een uniek humaan meetmodel te ontwikkelen om medicatie en voedingsstoffen te testen voor hersenziekten. Deze innovatieve aanpak leidt tot een humaan meetmodel dat dichter bij de patiënt staat dan de huidige cel- en diermodellen.
Originele titel: CONNECT: Connecting the Blood-Brain Barrier to Cerebral Organoids
Hoofdonderzoeker: Prof. dr.Elly (EM) Hol
- Computermodel kleinste hersenbloedvaten en zenuwcellen
Aandoeningen aan de kleinste bloedvaten in de hersenen leiden vaak tot hersenschade en worden steeds vaker in verband gebracht met hersenziektes zoals alzheimer, huntington en parkinson, en andere vormen van dementie. Diagnose van dergelijke aandoeningen is echter moeilijk omdat individuele vaatjes niet zichtbaar zijn op hersenscans. Functionele MRI biedt wel de mogelijkheid om de gezondheid van de kleinste bloedvaatjes aan te tonen, maar de beoordeling van deze metingen is moeilijk. Binnen dit onderzoeksproject wordt een computermodel van de kleinste hersenvaten en de interactie met zenuwcellen ontwikkeld. Deze maakt het makkelijker om de uitkomsten van de functionele MRI te beoordelen. Dit model geeft artsen en onderzoekers daardoor de mogelijkheid om de ernst van hersenziekten beter in beeld te brengen. Dat helpt weer bij diagnostiek en het onderzoek naar oorzaken van hersenzieken.
Originele titel: Virtual Cerebrovascular Responses: Modeling the human cortical vasculature to understand brain function in health and disease
Hoofdonderzoeker: prof. dr. Natalia Petridou
Onderzoek naar dementie
Alzheimer Nederland financiert al tientallen jaren wetenschappelijk onderzoek naar dementie. Van onderzoek naar betere zorg tot onderzoek naar de oorzaken van dementie, betere diagnose, behandeling en preventie. In het meeste onderzoek zijn patiënten met dementie en/of hun naasten de deelnemers aan het onderzoek. Bij fundamenteel onderzoek naar de oorzaken van dementie en nieuwe behandelingen is dit helaas niet altijd mogelijk. Meer informatie leest u in ons standpunt proefdieronderzoek.
Subsidieronde
Het geld van deze ronde komt grotendeels van subsidie voor ‘Publiek Private Samenwerkingen’ ofwel PPS-subsidies. Financiers van onderzoek kunnen deze subsidie bij Health~Holland aanvragen op basis van het onderzoek dat ze in het voorgaande jaar mogelijk hebben gemaakt. De gezondheidsfondsen hebben hun PPS-subsidies gebundeld om gezamenlijke doelstellingen te bereiken zoals het verbeteren van onderzoeksmethoden en het tegelijkertijd minderen van proefdieronderzoek. Via de PPS subsidie heeft de SGF 3,5 miljoen beschikbaar gesteld. Onderzoeksfinancier ZonMw stelde 1,1 miljoen beschikbaar en diverse andere private partijen dragen nog eens 0,9 miljoen bij in deze tweede subsidieronde (totaal 5,5 miljoen). Totaal werd door deze bundeling van kracht in de afgelopen twee jaar ruim 9 miljoen geïnvesteerd in nieuwe onderzoeksmethoden die de potentie hebben om een deel van het proefdieronderzoek in Nederland te vervangen.