Het klassieke argument tegen het opheffen van medicijnpatenten geldt niet tijdens een coronapandemie, betoogt Tess Vanacker (Advocacy Officer bij Amref Flying Doctors)
[Bron: NRC] Trapzoeven en slotjedraaien. Na een jaar van taarten bakken, hoekje-om-wandelen en stiekem plassen terwijl de camera uitstaat, heeft een nieuwe Olympische discipline haar intrede gemaakt. Miljoenen Nederlanders zoeven elke dag razendsnel de trap af om vol hoop het sleuteltje van de brievenbus om te draaien. De winnaars lopen triomfantelijk met de wit-blauwe envelop in de hand terug naar boven, de verliezers lopen er met sloffende tred achteraan. Ook ik ben een fervent atleet geworden. Nu de vaccinatiecampagne steeds sneller gaat, zou die verlossende envelop met vaccinatie-uitnodiging zomaar bij mij in de bus kunnen zitten.
In alle eerlijkheid, ik kan als gezonde twintiger best nog een paar maanden wachten. Wat is nu een paar maanden in vergelijking met twee jaar? Dat is de realiteit van Amina. Zij is even oud als ik, maar woont aan de andere kant van de Sahara, in het uitgestrekte woestijnland Niger. Ze is verloskundige, moeder van drie kinderen, en een van de verliezers in het WK vaccineren.
Beschermingspak
Niger behoort tot de armste landen ter wereld. Het heeft geld noch infrastructuur om haar bevolking van vaccins te voorzien. Amina moet zich dus nog een paar jaar hevig zwetend onder een dik beschermingspak aan het kraambed uitsloven, biddend dat ze niet besmet wordt met het virus. Amina is lang niet de enige: Afrikaanse landen kunnen pas tegen 2023 60 procent van hun bevolking vaccineren.
Maar er is hoop. Als de Wereldhandelsorganisatie de patenten op de coronavaccins vrijgeeft, kunnen landen ze zelf produceren. Vijf Afrikaanse landen hebben hier de nodige infrastructuur voor. Dat is niet alleen goed nieuws voor Amina, maar ook voor ons. Want zolang het virus rondwaart, bestaat het risico dat zich een mutatie ontwikkelt waar onze huidige vaccins niet tegen bestand zijn.
Afrikaanse landen kunnen pas tegen 2023 60 procent van hun bevolking vaccineren
Zuid-Afrika en India hebben een voorstel ingediend bij de Wereldhandelsorganisatie om de patenten vrij te geven. De Verenigde Staten steunen dit voorstel, maar de Europese Unie ligt dwars. Binnen de EU stribbelt voornamelijk Duitsland tegen. Als groot bio-industrieland oppert het dat patenten opheffen innovatie tegengaat. Een wankel argument tijdens een wereldwijde pandemie.
De innovatieve technologie achter de belangrijkste coronavaccins werd niet ontwikkeld door een farmaceutisch bedrijf, maar door een nieuwsgierige wetenschapper in een stoffig lab van een universiteit.
Estafette
Al jarenlang pompen overheden en private stichtingen massaal geld in onderzoek en infrastructuur. Terwijl overheden zich nu verder in de staatsschulden werken om vaccins te betalen, boeken farmaceutische bedrijven miljoenenwinst.
In een crisissituatie een patent opheffen zet geen stop op innovatie. Het zorgt er wel voor dat mensen als Amina sneller bescherming krijgen. We krijgen het virus eerder onder controle en verkleinen het risico op een mutatie die ons weer terug bij af brengt. Daarom heeft de Tweede Kamer verschillende moties aangenomen die de regering aansporen om druk uit te oefenen op Europese leiders en farmaceuten.
In het wereldkampioenschap vaccineren scheppen farmaceutische bedrijven goud, terwijl hardwerkende zorgverleners in arme landen achterblijven. Verander de spelregels en maak van het wereldkampioenschap een estafette. Geef het stokje van de coronapatenten door. Zo komen we allemaal sneller bij de eindstreep.
Tess Vanacker is Advocacy Officer bij Amref Flying Doctors