Ongeveer 1 op de 5 ouderen heeft op dit moment een depressie. Hoewel lang niet iedereen met een depressie dementie krijgt, laat onderzoek wel zien dat die kans toeneemt wanneer de depressie na het 65e levensjaar ontstaat. De grote vraag van dr. Mirjam Geerlings: is depressie een oorzaak of een vroeg kenmerk van dementie? Haar onderzoek, dat Alzheimer Nederland met 100.000 euro steunt, wijst erop dat depressie een vroeg kenmerk is. Ze blijft echter voorzichtig, want onderzoek naar oorzaak en gevolg bij dementie is lastig. Er verandert namelijk al veel in de hersenen voordat je klachten of de diagnose krijgt.
Verschillende onderzoeken hebben een verband tussen depressie op latere leeftijd en een verhoogd risico op dementie aangetoond. Zo ook het onderzoek van Geerlings en haar onderzoeksgroep. Ze volgde tot twaalf jaar een grote groep van duizenden ouderen en keek welke mensen depressieve klachten hadden en dementie ontwikkelden. Geerlings: ‘De depressieve klachten ontstaan vaak jaren voordat mensen dementie krijgen, dan denk je al snel dat depressie een oorzaak is. Maar het kan zijn dat depressie en dementie een gezamenlijke oorzaak hebben of dat depressieve klachten een vroeg kenmerk zijn van dementie.’
Processen in de hersenen
‘Samen met mijn collega’s van de Universiteit Utrecht zijn we nieuwsgierig naar processen in de hersenen die de oorzaak van depressie en dementie kunnen zijn. In vorig onderzoek zijn er aanwijzingen gevonden voor stresshormonen en schade aan bloedvaten als mogelijke oorzaken. In ons onderzoek vonden we dat stresshormonen niet de relatie tussen depressie en dementie konden verklaren. Schade aan bloedvaten kon dit voor een gedeelte. Er moeten dus nog meer processen in de hersenen betrokken zijn. Deze gaan we onderzoeken in ons vervolgonderzoek.’
Depressie gebruiken bij diagnose dementie
Als depressie een vroeg kenmerk is, dan zou het een rol kunnen gaan spelen bij het diagnosetraject van dementie. Depressieve klachten, zoals somberheid, apathie en slecht slapen, zouden een soort psychische marker kunnen worden. ‘Deze klachten kun je makkelijk vaststellen, maar het lastige is dat niet iedereen met dementie deze klachten heeft. We moeten dit nog verder onderzoeken, voordat we het in de praktijk kunnen gebruiken.’
Neem depressieve klachten serieus
Ook al is er geen 100% bewijs gevonden dat depressie geen oorzaak van dementie is, Geerlings kan het ook niet helemaal uitsluiten. ‘Hoe dan ook, het is belangrijk om depressieve klachten serieus te nemen. Depressie heeft altijd grote invloed op je kwaliteit van leven. Als het een vroeg kenmerk van dementie is, zou het daar bovenop invloed kunnen hebben op het verloop. Bijvoorbeeld omdat je minder sociale activiteiten onderneemt, wat belangrijk is voor het actief houden van je brein.’ Mocht je merken dat je last hebt van depressieve klachten, dan kan een huisarts je verder helpen. Lees hier tips hoe je een naaste met depressieve klachten bij dementie kunt helpen.