Fondsen.org logo

Nieuw rapport onthult verwoestende humanitaire impact van noodgedwongen vlucht voor klimaatcrisis

Rode Kruis vraagt op COP26 aandacht voor lokale hulp en investeringen

Hulp en investeringen op lokaal niveau zijn nog harder nodig dan ooit. Dat concludeert het internationale Rode Kruis in een nieuw rapport. Daarvoor is onderzoek gedaan in 11 landen naar mensen die van huis en haard worden verdreven en naar de rol die klimaatverandering daarbij speelt. Op COP26, de Klimaattop in Glasgow, vraagt het Rode Kruis aandacht voor betere bescherming van lokale gemeenschappen tegen zogeheten klimaatgerelateerde ontheemding (mensen die door klimaatverandering noodgedwongen moeten vluchten – eventueel naar andere plekken in het land) én voor het beter inspelen op de verwoestende impact ervan. Maarten van Aalst, directeur van het Rode Kruis Klimaatcentrum: “We zien de gevolgen van klimaatverandering al dagelijks in ons humanitaire werk, overal ter wereld.”

Uit het rapport, Displacement in a changing climate, blijkt de verwoestende humanitaire impact van ontheemding en de onevenredig grote gevolgen voor kwetsbare groepen, zoals mensen met gezondheidsproblemen, kinderen en oorspronkelijke bevolkingsgroepen. Zo laten praktijkvoorbeelden uit Duitsland en Mozambique zien dat bestaande gezondheidsproblemen verergeren en nieuwe gezondheidsrisico’s ontstaan door ontheemding. In Irak bedreigt klimaatverandering de gezondheid, voedselzekerheid en de cognitieve ontwikkeling van kinderen. En in Australië leidt klimaatverandering voor oorspronkelijke bevolkingsgroepen al tot onomkeerbare gevolgen, waaronder vernietiging van religieus en cultureel erfgoed, flora en fauna.

Drie keer zoveel als conflict en crises

In het afgelopen decennium lieten meer dan 410.000 mensen het leven als gevolg van extreem weer en klimaatgerelateerde rampen. En alleen al in het afgelopen jaar waren ruim 30 miljoen mensen intern ontheemd. Dat is meer dan drie keer zoveel als door conflict en geweld. Van Aalst van het Klimaatcentrum: “Als we het hebben over mensen die huis en haard moeten verlaten door natuurgeweld, denkt men vaak aan landen in Afrika en Azië. Maar we hebben het deze zomer nog in eigen land gezien met de overstromingen in Limburg, die nu tot negen keer vaker voorkomen door klimaatverandering. Duizenden mensen moesten hun huis uit, bejaarden werden met trekkers uit verpleeghuizen geëvacueerd. In Nederland konden veel mensen snel weer terug, maar in onze buurlanden zijn huizen volledig verwoest. In sommige dorpen in Duitsland konden mensen pas deze week weer water drinken uit de kraan – 100 dagen na de overstromingen! En dan heb ik het dus nog niet over landen verder weg, waar mensen nog kwetsbaarder zijn. Klimaatverandering is al gaande en raakt iedereen waar ook ter wereld.”

Overlappende crises

Het Rode Kruis ziet dat er door klimaatverandering steeds meer overlappende crises ontstaan. Dit zorgt ervoor dat de humanitaire situatie verslechtert en onderliggende kwetsbaarheden verergeren. Neem Jemen. Daar hebben mensen niet alleen te lijden onder de oorlog, maar worden ze ook getroffen door extreme overstromingen en de verspreiding van ziekten, waardoor miljoenen mensen intern ontheemd zijn geraakt. Een ander voorbeeld is Mozambique. In maart 2019 kwam tropische cycloon Idai daar aan land. Zo’n 1,5 miljoen mensen werden getroffen, 140.000 mensen moesten vluchten naar evacuatiecentra of geïmproviseerde schuilplaatsen en 230.000 huizen raakten beschadigd. Zes weken later trof cycloon Kenneth het land. De gecombineerde schade: minstens 648 doden, bijna 1.700 mensen verwond en schade aan ruim 270.000 woningen en meer dan 4.200 klaslokalen.

Verwachtingen COP26

Eind deze week start de klimaattop in Glasgow, waar ook het Rode Kruis aanwezig is met de grootste vertegenwoordiging tot nu op zo’n top. Van Aalst: “De uitstoot van broeikasgassen moet razendsnel omlaag om de problemen die we nu al zien niet nog verder uit de hand te laten lopen. Maar ik roep wereldleiders ook op tot solidariteit met de meest kwetsbare mensen die nu al zo hard geraakt worden. We moeten ons aanpassen aan stijgende risico’s, maar ook beter omgaan met de gevolgen die we nu al ondervinden. Juist op de plekken waar allerlei problemen samenkomen: klimaat, conflict, en nu ook covid.”

Het rapport

Voor het rapport ‘Displacement in a changing climate’ zijn 11 landen onderzocht: Australië, Fiji, Duitsland, Honduras, Irak, Malawi, Mozambique, Namibië, Samoa, Tuvalu en Jemen. Het biedt nieuwe inzichten om ontheemde gemeenschappen te helpen en geeft een overzicht van de maatregelen die zijn genomen om ontheemding waar mogelijk te voorkomen.