Het is deze maand twee jaar geleden dat multinationals de Alliance to End Plastic Waste AEPW oprichtten, een ngo om de plastic vervuiling tegen te gaan. In vijf jaar zou er 1,5 miljard dollar besteed worden om de wereld van plasticafval te verlossen.
De deelnemers hebben tegelijk belang bij de productie en de toepassing van plastic. Shell bijvoorbeeld investeert miljarden dollars in een nieuwe plasticfabriek en behoort tot de oprichters van AEPW.
De achterliggende strategie van AEPW wordt haarfijn geanalyseerd in het rapport Talking trash (september 2020), opgesteld door de Changing Markets Foundation. Dit rapport concludeert dat deze en vergelijkbare industriële initiatieven de plasticsoep in naam bestrijden, maar er in feite op gericht zijn om de productie en het gebruik van plastic niet in gevaar te brengen.
De aandacht afleiden
De aandacht mag vooral niet komen te liggen op (internationale) wettelijke beperkende maatregelen. In plaats daarvan legt de AEPW de focus op aansprekende lokale projecten die gericht zijn op het opruimen van plastic of op recycling.
De Indiase non-profit Renew Oceans haalde met vangschermen plastic uit de Ganges bij de heilige stad Varanasi. De AEPW omarmde Renew Oceans als modelproject en presenteerde de afvangmethode als veelbelovend en toepasbaar op andere plaatsen. De alliantie voorspelde dat dankzij het afvangsysteem van Renew Oceans er binnen afzienbare tijd geen plastic meer de oceaan zou instromen via de meest vervuilde rivieren.
Afvangscherm voor het gesloten kantoor van Renew Oceans in Varanasi
Renew oceans
Het project van Renew Oceans was echter minder dan een half jaar operationeel en de samenwerking met AEPW werd afgelopen oktober beëindigd. In het jaarverslag van AEPW over 2019 staat dat Renew Oceans in 2020 meer dan 100 ton plastic zou gaan afvangen op de Ganges. In werkelijkheid was dat niet meer dan één ton, zeggen onderzoeksjournalisten die met werknemers van Renew Oceans spraken.
Ook andere onderdelen van het project flopten. Zo zouden mensen afvalplastic kunnen gaan inleveren tegen tegoedbonnen en zou het afgevangen plastic gerecycled worden. Er kwam niets van terecht.
Uitgelezen kans voor multinationals om het verschil echt te maken
Het rookgordijn dat AEPW met deze feel good projecten opwerpt, is uiterst kwalijk. Het ontneemt het zicht op de systeemverandering die nodig is om de plasticcrisis te overwinnen.
Wanneer de multinationals hun verantwoordelijkheid werkelijk willen nemen dan hebben ze een uitgelezen kans om dat nu te doen. Volgende maand wordt in het kader van de Verenigde Naties (UNEA 5) door de lidstaten namelijk een voorstel besproken om tot een internationaal plasticverdrag te komen. Zich uitspreken vóór een internationaal verdrag vergroot de kans dat het aangenomen wordt en dat de plasticsoep effectief bestreden wordt.
Tot nu toe zwijgt de AEPW daarover als het graf.