De psychische gezondheid van de patiënten, zorgmedewerkers en van onze teams is onderdeel van ons werk. De afgelopen jaren is er veel geschreven over het aantal humanitaire werkers met psychologische klachten. We hebben daarom 618 collega’s uit 75 verschillende landen 4 jaar lang gevolgd voor, tijdens en na het werk in een crisis- of rampgebied. De uitkomst: humanitair werk korter dan 1 jaar leidt niet tot blijvende stress of mentale schade, maar kan op korte termijn wel tot verminderde vitaliteit en emotionele uitputting leiden. Bij een kleine groep leidde het werk wel tot chronische problemen. Het onderzoek is een samenwerking met ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum en Universiteit Utrecht.
Stressvol werk
Onze teams werken geregeld in stressvolle situaties. Zo is het aantal aanslagen op hulpverleners de afgelopen jaren sterk toegenomen. Bijna alle geïnterviewde mannen en vrouwen geven aan ingrijpende gebeurtenissen te hebben meegemaakt. Sommige collega’s zijn getuige geweest van fysiek geweld. Anderen trekken de verhalen van onze patiënten erg aan. Het gevoel van onmacht is groot. In het onderzoek bleek dat medewerkers hoger scoorden op depressie, PTSS en burn-out.
Voldoening en zingeving
‘Humanitair werk geeft veel voldoening en zingeving,’ legt traumapsycholoog Kaz de Jong uit. De Jong gaf leiding aan het onderzoek dat in totaal 4 jaar duurde. ‘Zolang hulpverleners het gevoel hebben dat hun werk zin heeft, kunnen zij veel aan.’ Deze zingeving helpt hulpverleners voor een belangrijk deel om gezond te blijven. Van chronische problemen is er niet vaak sprake, maar op de korte termijn zijn er wel gevolgen en kan humanitair werk tot verminderde vitaliteit en emotionele uitputting leiden. Bij een kleine groep leidde het werk tot chronische problemen. Ook signaleerde de onderzoekers bij hulpverleners een toename in alcohol gebruik en bij 88% milde vormen van alcoholmisbruik.
Oorzaken stress verschillend
Zowel vrouwen als mannen krijgen tijdens hun werk met ingrijpende gebeurtenissen te maken. Vrouwen geven aan vooral organisatorische stress te krijgen, bijvoorbeeld wanneer het team niet goed functioneert of er slecht wordt gecommuniceerd. Ook hebben zij op het werk eerder te maken met seksueel overschrijdend gedrag. Mannen krijgen vaker te maken met fysiek geweld.
Wat staat ons te doen?
Uit het onderzoek blijkt dat een deel van deze oorzaken kan worden voorkomen. Daar werken we dagelijks hard aan, maar er is nog meer dat we kunnen doen. ‘Managers moeten oog hebben voor de emotionele impact van het werk. Zij moeten er alles aan doen om te weten wat er op de werkvloer speelt,’ zegt De Jong. Ook is het zaak om iets te doen aan de verschillende oorzaken waardoor mannen en vrouwen stress ervaren. We gaan ons daarnaast inzetten voor een werksfeer waarin hulpverleners zich veilig voelen om te spreken over wat zij meemaken. ‘Erkenning, waardering en goede communicatie dragen bij aan een sterkere mentale gezondheid,’ licht De Jong toe.
World Mental Health day: activiteiten wereldwijd
Wereldwijd zien onze teams ook patiënten met blijvende stress of mentale schade door een conflict of ramp. Lang niet overal is psychische gezondheidszorg goed toegankelijk. In Oekraïne zijn we daarom een project gestart om huisartsen te trainen op dit gebied. In Libanon breiden we onze activiteiten uit om iedereen te kunnen bereiken. En in Palestina voeren we campagne om het stigma van geestelijke gezondheidszorg te doorbreken.