Drie jaar na de escalatie van het conflict in Oekraïne worden duizenden vluchtelingen geconfronteerd met een onmogelijke keuze. Economische nood, afnemende internationale steun en een stijgende schuldenlast dwingen veel Oekraïners die in buurlanden veiligheid zochten om terug te keren naar een thuisland dat nog altijd geteisterd wordt door geweld.
Economische Druk en Terugkeer
Uit een recente rondvraag van het Rode Kruis onder 5400 mensen die vanuit een buurland naar Oekraïne terugkeerden, komt naar voren dat voor 42 procent werkloosheid en het onvermogen om zich te integreren de voornaamste redenen zijn om huiswaarts te keren. Veel van deze vluchtelingen zien in de terugkeer een mogelijke weg naar werk, ondanks dat dit vaak betekent dat zij terugkeren naar gebieden waar nog steeds actief gevochten wordt. Maar liefst 27 procent van hen vestigt zich in risicovolle regio’s, waar de veiligheid onzeker is en de overlevingskansen laag.
Afnemende Hulp en Stijgende Kosten
De humanitaire hulp die ooit in de nasleep van de massale vluchtelingenstromen in februari 2022 in een stroomversnelling kwam, is nu sterk afgenomen. Terwijl de internationale steun langzaam wegzakt, stijgen de kosten van levensonderhoud gestaag. Deze combinatie zet extra druk op de kwetsbare groepen, waaronder ouderen. Meer dan de helft van de terugkerende vluchtelingen behoort tot de oudere bevolking, waarvan 54 procent afhankelijk is van overheidssteun. Voor velen is deze steun onvoldoende, zeker omdat 32 procent van deze ouderen alleen leeft, wat hun kwetsbaarheid verder vergroot.
Voedseltekorten en Schuldenlast
Het Rode Kruis signaleert dat de situatie voor velen na terugkeer bijzonder nijpend is. Terwijl 23 procent van de terugkeerders kampt met voedseltekorten, stapelen de schulden zich in rap tempo op. Eén op de drie vluchtelingen heeft momenteel een schuldenlast, waarbij 12 procent aangeeft niet in staat te zijn deze schulden af te lossen. Deze financiële problemen maken de dagelijkse strijd om te overleven nog zwaarder, zeker in een winter waarin brandstof voor verwarming schaars en duur is.
Structurele Problemen en de Toekomst
De noodhulpoperaties van het Rode Kruis lopen inmiddels al drie jaar onafgebroken, met projecten op het gebied van noodopvang, medische hulp, voedselvoorziening, omscholing en integratie. Deze programma’s zijn van cruciaal belang, zeker nu het conflict aanhoudt en de internationale financiële steun verder afneemt. Zonder deze essentiële hulp zullen de kwetsbare vluchtelingen steeds meer geconfronteerd worden met een moeilijke keuze: blijven vechten tegen de voortdurende dreiging van armoede of terugkeren naar een land waar zij opnieuw in gevaar komen.
Oproep tot Verhoogde Steun
Het Rode Kruis roept donoren en internationale partners op om de steun aan Oekraïne op te schalen. Alleen met voldoende hulp kan voorkomen worden dat mensen gedwongen worden een keuze te maken tussen het overleven in armoede of het terugkeren naar een onveilige omgeving. De afname van de internationale steun, gecombineerd met de groeiende kosten van levensonderhoud, zorgt voor een toenemende kwetsbaarheid onder de terugkerende vluchtelingen. Het is dan ook van groot belang dat er structurele en langdurige interventies komen die de leefomstandigheden verbeteren en de veiligheid waarborgen.
De situatie toont aan hoe ingewikkeld en schrijnend de omstandigheden zijn voor Oekraïense vluchtelingen. Het verhaal van hun gedwongen terugkeer is niet alleen een statistiek, maar de dagelijkse realiteit van mensen die elke dag moeten vechten voor hun toekomst te midden van voortdurende onveiligheid en economische ontberingen. Het blijft cruciaal om in deze humanitaire crisis niet de hoop te verliezen en met concrete acties de levens van velen te verbeteren.